Δευτέρα 21 Απριλίου 2008

Η τουρκική συντηρητική δημοκρατία (conservative democracy)

Ο Yalcin Akdogan, θεωρητικός του τουρκικού ΑKP (Adalet Kalkinma Parti, Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) σε άρθρο του στην εφημερίδα Yeni Safak στο φύλλο της 18ης Δεκεμβρίου 2003 σκιαγραφεί την ιδεολογική ταυτότητα του κόμματος που βρίσκεται στην εξουσία κατά την τελευταία πενταετία στη γειτονική μας χώρα. Η σκέψη του ξετυλίγεται διαμέσου μίας αποφατικής πρωτίστως διατύπωσης σχετικά με το τί δεν εκπροσωπεί το AKP, απόπειρα-σημείο των καιρών μίας εποχής που τολμά να αρθρώνει πολιτικό λόγο μετά το τέλος των «μεγάλων αφηγήσεων». Ο λόγος του Αkdogan (Aκντοάν) φέρει εχέγγυα mild επαναστατικότητας καθώς τοποθετεί εαυτόν στο μέσο ενός πολυδιασπασμένου πολιτικού φάσματος όπου αντίβαρο στην πολιτική οπισθοδρόμηση της ιδεολογικής μονομέρειας αποτελούσαν μέχρι πρότινος οι ευρείες και αναποτελεσματικές κυβερνήσεις συνασπισμού. Ο χώρος που καταλαμβάνει το akp τείνει να αποτελέσει στέγαστρο τόσο των ανανεωτικών φιλελεύθερων δυνάμεων που υποστηρίζουν ένα ισλαμικό καπιταλισμό διακριτό μέσα στην πολυμορφία της δυτικής παγκοσμιοποίησης όσο κ των λαϊκών δυνάμεων που τείνουν να περιθωριοποιηθούν από αυτήν αλλά κ από το εντόπιο ισλαμοτουρκικό ισοδύναμό της. Παραθέτω τον λόγο του Ακντοάν όπως τον εντόπισα μέσα στο βιβλίο του δημοσιογράφου Άρη Αμπατζή, Islam light- ο Πολιτικός Αναχρονισμός στην Τουρκία, ελπίζοντας ότι μπορεί να ενδιαφέρει όσους πραγματικά ενδιαφέρονται με το τί διάολο συμβαίνει στην καθ’ημας ανατολή κ με ποιό τρόπο θα προχωρήσουμε αποτελεσματικά στην κατανόηση του Αλλου...

Ευχαριστώ ένα φίλο που με προέτρεψε να σταματήσω να πιστεύω ότι οι «σοβαρές» ντεμέκ απόψεις μου δεν μπορεί να ενδιαφέρουν και άλλους κ ότι δεν είναι απαραίτητο να συμμετέχω στην απαξίωση της μπλογκόσφαιρας γράφοντας μονάχα σε ποιά μαγαζιά συχνάζω τα βράδια.

«Η τουρκική πολιτική, επί πολλά χρόνια, κινήθηκε στον άξονα Αριστεράς-Δεξιάς. Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν έννοιες όπως κέντρο και περιφέρεια. Η πολιτική όμως σήμερα μετατοπίζεται προς ένα νέο άξονα. Η κλασική κεντρώα πολιτική και οι πρωταγωνιστές της χρεωκόπησαν πριν από τις εκλογές του 2002. Έχει όμως χρεωκοπήσει και η περιφέρεια που σε μεγάλο βαθμό ήταν ο ρατσιστικός και θρησκευτικός εθνικισμός. Νικητής των εκλογών δεν ήταν ούτε το κέντρο ούτε η περιφέρεια. Νικητής ήταν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, που καλεί το κέντρο και την περιφέρεια σε συμβιβασμό. Αυτό που πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα είναι να μεταφερθούν προς το κέντρο οι ανάγκες, οι προσδοκίες και τα αιτήματα της περιφέρειας, και να μεταφραστούν στη γλώσσα του κέντρου. Οι εντάσεις του παρελθόντος οφείλονται στην αδυναμία να μεταφραστούν στη γλώσσα του κέντρου τα αιτήματα της περιφέρειας και στην ανατρεπτική στάση της περιφέρειας απέναντι στο κέντρο. Έχει μεγάλη σημασία ο ρόλος που θα αναλάβει το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης στην αποκλιμάκωση της έντασης μεταξύ κέντρου και περιφέρειας. [...] Αυτό που αποσκοπούσε το ΚΔΑ, με την έννοια της συντηρητικής δημοκρατίας, δεν ήταν η διατύπωση ενός νέου ορισμού για τη δημοκρατία, αλλά το άνοιγμα ενός νέου διαδρόμου στην πολιτική. Η διατύπωση της έννοιας αυτής είναι σημαντική και έχει ως στόχο τα εξής: 1. ομαλοποίηση της πολιτικής. Η ένταση που προκαλούν στην τουρκική πολιτική ζωή έννοιες όπως θρησκεία-πολιτική, παράδοση μοντερνισμός, θρησκεία-κράτος, κοινωνία-άτομο, περιορίζει το χώρο της πολιτικής και παράλληλα προκαλεί διάφορα προβλήματα. Με τον όρο συντηρητική δημοκρατία, το ΚΔΑ έχει ως στόχο να επαναδιατυπώσει τις έννοιες αυτές πάνω σε πιο υγιές έδαφος και να αφαιρέσει από αυτές το στοιχείο της έντασης. Για τον σκοπό αυτό προτάσσονται τα στοιχεία του μοντερνισμού που δεν αρνείται την παράδοση, της παγκοσμιότητας που δεν αρνείται το τοπικό στοιχείο, και της αλλαγής που δεν είναι ριζοσπαστική. 2. Η τοποθέτηση της πολιτικής σε πιο ρεαλιστικό έδαφος. Στην τουρκική πολιτική σκηνή έχουν μέχρι σήμερα εμφανιστεί πολιτικές κινήσεις ασαφείς, διφορούμενες και αόριστες, καθώς επίσης και πολιτική φιλολογία που σε σύντομο διάστημα κατάντησε κενή περιεχομένου. Ιδιαίτερα το γεγονός ότι τα κόμματα εξουσίας αποσπάστηκαν από την πολιτική τους ταυτότητα και παραδόθηκαν στη συγκυρία, λόγω πραγματισμού και λαϊκότητας, ενώ ανέπτυξαν φιλολογία και πρακτική που δεν συμβαδίζει με τη φιλοσοφία της πολιτικής, είχε ως αποτέλεσμα τα κόμματα αυτά να περιέλθουν σε κρίση εκπροσώπησης και πολιτικής φιλολογίας. Το γεγονός ότι το ΚΔΑ προσπαθεί να αυτοπροσδιοριστεί πάνω σε συγκεκριμένη διάταξη και συντεταγμένη, παρότι βρίσκκεται στην εξουσία, οφείλεται στο στόχο του να μην έχει τη μοίρα που είχαν τα προηγούμενα κόμματα. 3. Η δημιουργία ανεξάρτητου συντηρητικού κόμματος. Ο συντηρητισμός υπήρξε μία φλέβα στην τουρκική πολιτική σκηνή. Υπήρξε στοιχείο των δεξιών κομμάτων, από το Δημοκρατικό Κόμμα, μέχρι το Κόμμα Δικαιοσύνης και το Κόμμα της Μητέρας Πατρίδας, αλλά και των κομμάτων που αυτοχαρακτηρίστηκαν αριστερά. Το γεγονός, όμως, ότι το ΚΔΑ έχει μετατρέψει το συντηρητισμό σε βασικό κορμό και κινητήρια δύναμη της πολιτικής του, είναι μια νέα κατάσταση. 4. Η προώθηση πολιορκητικού πολιτικού ύφους. Το ΚΔΑ προσδιορίζεται ως σημείο συνάντησης ανθρώπων που προέρχονται από διαφορετικές πολιτικές τάσεις, πάνω σε συγκεκριμένες αξίες και συγκεκριμένο πολιτικό ύφος. Ισχυρίζεται ότι τα κόμματα που ακολούθησαν πολιτική ταυτότητας, προκάλεσαν αδιέξοδο στην τουρκική πολιτική σκηνή και, ως εκ τούτου, τηρεί αποστάσεις από τα κόμματα αυτά. Η διασπαστική πολιτική που τοποθετεί στο επίκεντρο μία και μόνο αντίληψη περί θρησκείας, αίρεσης ή εθνότητας, και κάνει τη διάκριση «εμείς και οι άλλοι», έχει προκαλέσει πόλωση. Σκοπός είναι η άσκηση πολιτικής για το σύνολο της κοινωνίας, και όχι για συγκεκριμένα αιτήματα συγκεκριμένων χώρων. Το πολιτικό ύφος κομμάτων, ιδιαίτερα όπως αυτά της εθνικής ιδέας (Ερμπακάν) και της γραμμής HADEP (το φιλοκουρδικό Κόμμα Λαϊκής Δημοκρατίας), έχει περιθωριοποιήσει τα εν λόγω κόμματα. Αυτό που επιβάλλεται είναι τα αιτήματα περί ταυτότητας να αξιολογούνται με βάση τη γενικότερη προοπτική εκδημοκρατισμού και απελευθέρωσης. Αυτό ακριβώς υπογράμμιζε στην ομιλία που είχε κάνει ο Ερντογάν κατά την ίδρυση του κόμματος, λέγοντας ότι «το κόμμα μας αρνείται να γίνει ένα κόμμα που επιβάλλει ιδεολογία στο έθνος και χρησιμοποιεί, ως υλικό πολιτικής, τις ιερές θρησκευτικές αξίες και τις εθνικότητες». [...]

«Τα κόμματα που ακολούθησαν τη γραμμή του πολιτικού ισλάμ δεν τοποθετούσαν την Τουρκία σε θέση ολοκλήρωσης με το παγκόσμιο σύστημα, ένταξης στην ΕΕ, σε μια θέση χώρας που έχει στραμμένο το πρόσωπό της προς τη Δύση όπως κάνει το ΚΔΑ. Το ΚΔΑ δέχεται την οικονομία της ελεύθερης αγοράς, υπερασπίζεται το λαϊκό χαρακτήρα και τη δημοκρατική δομή του συστήματος και, ως εκ τούτου, βρίσκεται σε διαφορετικό διάδρομο και στην οικονομία και στην πολιτική». [...]

«Το ΚΔΑ πιστεύοντας ότι το ισλαμικό κίνημα δεν μπορεί να έχει πολιτική συνέχεια, προσπαθεί να τοποθετηθεί στην κεντροδεξιά. Ο σημαντικότερος λόγος της υποχρέωσης αυτής είναι η real politik της Τουρκίας. Αυτή η real politik πηγάζει όχι μόνο από τις ευαισθησίες και τα αντανακλαστικά του κράτους, αλλά και από τις προσδοκίες και τα αιτήματα του λαού. Είναι ξεκάθαρο ότι η λαϊκή βούληση που είχε εκφραστεί στο παρελθόν στις περιπτωσεις του Δημοκρατικού Κόμματος, του Κόμματος Δικαιοσύνης και του Κόμματος Μητέρας Πατρίδας, στις 3 Νοεμβρίου οδήγησε και το ΚΔΑ στην εξουσία. Αυτό όμως δεν είναι μία ισλαμιστική ιαχή. Μπορεί να είναι σωστό ότι ο ισλαμιστικός χώρος παρέχει σημαντική υποστήριξη προς το ΚΔΑ, αλλά πρέπει να υπογραμμιστεί ότι στην πορεία αυτή προτάσσονται συγκυριακά διάφορες παράμετροι, όπως η αναζήτηση πνευματικότητας και ηθικής υπό τη γενική έννοια, οι προσδοκίες γύρω από τις ταυτότητες και τις ελευθερίες, το αίτημα για ευημερία και δικαιοσύνη. Δεν θα ήταν σωστό να ερμηνευτεί η νίκη του ΚΔΑ ως νίκη του ισλαμισμού και της παράδοσης. Ένα καθόλου ευκαταφρόνητο τμήμα της κοινωνίας ζητεί το μοντερνισμό που δεν αποκλείει τις παραδόσεις, τον οικουμενισμό που δεν απορρίπτει το εντόπιο, τον ορθολογισμό που δεν αρνείται το πνεύμα και την αλλαγή που δεν είναι ριζοσπαστική. Το γεγονός ότι το ΚΔΑ έχει πάρει ψήφους από διάφορα κοινωνικά στρώματα, θέτοντας θέματα όπως η ΕΕ , η αλλαγή και οι ελευθερίες, είναι αποτέλεσμα της προσδοκίας αυτής. Μπορούμε να πούμε ότι το ΚΔΑ δεν διακατέχεται από ταση να υπερτιμά κάποια ή κάποιο από τα στρώματα που το έχουν ψηφίσει. Τα προβλήματα όλων των στρωμάτων γίνονται αντικείμενο της πολιτικής, στο βαθμό που είναι επείγοντα και σημαντικά. Η νίκη αυτή μπορεί να ερμηνευτεί και ως υποστήριξη προς έναν, προερχόμενο απο τις παραδόσεις, χαρισματικό ηγέτη, για να μεταφέρει στην πολιτική της λαϊκές αξίες».

3 σχόλια:

  1. Μια λεξη μου τριγυρναει στο μυαλο μετα απο ολο αυτο: Καραμανλισμος. (Του 1960 εννοω)

    Ουσιαστικα ειναι ενα "ανηκωμεν εις την Δυσιν" α-λα-Τουρκα και στον 21ο αιωνα.

    Παρα πολυ ενδιαφερον σε καθε περιπτωση.

    (Ευχαριστω και γω τον φιλο σου για την πολυ σωστη προτροπη του).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή