Tα Κρατικά Παράγωγα (Revolution Futures) και οι Συλλήψεις του Κράτους της Δεξιάς

Timos Radis

Μήπως τελικά το κράτος έχει στην κατοχή του κάποια ιδιότυπα κοινωνικοπολιτικά μέσα που προσομοιάζουν πολύ στα προϊοντα των χρηματοπιστωτικών αγορών που ονομάζονται παράγωγα? Μήπως με αυτά τα χρηματοοικονομικά εργαλεία το κράτος προβαίνει σε αντιστάθμιση κινδύνου? Ονομάζω τα προϊόντα αυτά Παράγωγα Κοινωνικής Αντίδρασης ή αλλιώς Revolution Futures, κι αν δεν υπάρχουν θα έπρεπε να είχαν εφευρεθεί.

Ας δούμε πρώτα τι είναι αυτά τα παράγωγα, με τον ίδιο τρόπο που το 1990 μαζεύονταν έξω απ’τα μακ ντόναλντς Μόσχας για να δουν τί είναι αυτό το καταραμένο το μπούργκερ.

Στο 1ο μέρος των πολιτικών ο Αριστοτέλης, παρουσιάζει μια εμπεριστατωμένη ανάλυση της συγκέντρωσης πλούτου –γι’αυτόν όλα είναι φιλοσοφία, και τα χρηματοοικονομικά και η οικονομία συνολικά και για να το αποδείξει χρησιμοποιεί το παράδειγμα του Θαλή του Μιλήσιου ο οποίος σκαρφίστηκε κάτι που αιώνες μετά μας κάνει και το συζητάμε. Και ενίοτε προκαλεί όχι απλά συζήτηση αλλά εγκεφαλικό στην παγκόσμια οικονομία, αφου τα παράγωγα είναι playground των κερδοσκόπων, και θεωρείται κατά την επικρατέστερη θεωρία ότι αυτά ευθύνονται και για τα 120$ το βαρέλι, και για τα 1000$ η ουγγιά του χρυσού και για την άνοδο ρυζιού-σιτηρών και εν πάσει περιπτώσει ξεκινούν αντισταθμιστικά αλλά μετά φέρνουν ταχυπαλμίες στην οκονομική αναπνοή.

Ο κόσμος λοιπόν κορόιδευε τον Θαλή επειδή ήταν φτωχός, και του λεγε σε απλά ελληνικά να την χαίρεσαι την φιλοσοφία σου γεροπερίεργε, αλλά δεν γεμίζουν το στομάχι οι φιλοσοφίες σου, it’s all about the money. Εκείνος ένα χειμωνιάτικο βράδυ, διάβασε τα άστρα, -βλέπεις έδινε βάση σ αυτά όπως και πολλοί έγκριτοι της εποχής, -αναρωτιέμαι γιατί άραγε αφού σήμερα η επιστήμη κράζει την αστρολογία- και είδε ότι η συγκομιδή ελιάς το επόμενο φθινόπωρο θα ήταν πολύ μεγάλη, -άκουσον άκουσον!..και πήρε τα λεφτουδάκια που είχε ο κακομοίρης και πήγε κρυφά στα ελαιοτριβεία της περιοχής και σε καθένα απ’αυτά άφησε ένα ποσό έναντι εγγύησης, ότι θα είχε αν το ήθελε προτεραιότητα το επόμενο φθινοπωρο.

Όταν έφτασε ο καιρός για τη συγκομιδή η οποία πράγματι ήταν μεγάλη και όλα τα ελαιοτριβεία είχαν πολύ μεγάλη ζήτηση, ο Θαλής πούλησε τα δικαιώματα χρήσης των ελαιοτριβείων σε μεγαλύτερη τιμή απ’ότι τα είχε αγοράσει με κείνη την προκαταβολή, η οποία ήταν προφανώς μικρότερη από το ποσό που τώρα ζητούσε για να παραχωρήσει τη σειρά του σε κάποιον άλλο που επειγόταν να χρησιμοποιήσει την πέτρα στο λιοτρίβι.

Κ ύστερα έρχεσαι και μου λες εσύ να μην πιστεύω τα άστρα γιατί λένε γενικότητες- όχι γενικότητες, κοτζάμ business plan μπορείς να σκαρφιστείς αν δεν είσαι biased...

Tα ιδιότυπα αυτά εργαλεία των κρατικών risk managers, έχουν τόσο σύνθετα μαθηματικά μέσα τους που δεν τα καταλαβαίνουν ούτε οι ίδιοι. Ως αποτέλεσμα, ο κίνδυνος εσωκλείεται μέσα στο δομημένο προϊόν μέ τέτοια διασπορά, που δεν ξέρεις καν που βρίσκεται. Νομίζεις ότι δεν υπάρχει, ότι τον εξαφάνισες, ότι εξαϋλώθηκε μέσα σε σταθμισμένες τοποθετήσεις που έχουν τέτοια αρμονία και διασπορά σαν όμορφο μπουκέτο από κυκλάμινα και ζέρμπερες που ενωμένα στην αρχή μετά ανοίγουν επιβλητικά και φτιάχνουν εντυπωσιακές ανθοδέσμες. Όμως ο κίνδυνος που νόμιζες ότι εξαφανίστηκε, πριν σου δώσει τις αποδόσεις που περιμένεις, βγάζει μερικές δολοφονίες.

Η ανθοδέσμη αυτή που διαχέει το άρωμά της παντού στην ατμόσφαιρά, κρύβει μέσα της περίεργες αλήθειες. Αλήθειες από τη μία, και ψέμματα από την άλλη. Τα μαθηματικά που μοντέλα που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή μερικών από τα πιο σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα της παγκόσμια αγοράς και τα οποία έκρυψαν μέσα τους τις υψηλές επισφάλειες των αμερικάνικων τραπεζών καθώς και πολλές άλλες οικονομικές μαύρες τρύπες (black holes) και που αγοράστηκαν από πρόθυμους ηλίθιους μέσα στους οποίους ανήκει και το ελληνικό δημόσιο, περιείχαν μέσα τους στοχαστικά μαθηματικά μοντέλα από την μικροσωματιδιακή φυσική. Τόσο προχωρημένα ήταν.

(Το κατά πόσο ρεαλιστικά μπορούν να περιγράψουν την κίνηση των συνιστωσών του διεθνούς καπιταλισμού τα εργαλεία με τα οποία οι επιστήμονες περιγράφουν την κίνηση των στοιχειωδών μικροσωματιδίων είναι ένα ερώτημα, έχουμε θέμα εδώ, τρανταχτά γέλια και αποδοκιμάζουμε κυνικά ή σουφρώνουμε φρύδια και στρώνουμε κόκκινα χαλιά στην νέα ολιστική «επιστήμη»?)

Τόσο προχωρημένη λοιπόν όσο και η «επιστήμη-προφήτης» ήταν και εδώ η δίψα για εύκολο-γρήγορο κέρδος των επικουρικών ταμείων του δημοσίου, που σαν ιππότες της φιλοσοφικής λίθου των διεθνών οικονομικών αλχημιστών, αγόρασαν δομημένα ομόλογα με κάλλιο δέκα και καρτέρι παρακούοντας τις συμβουλές του παππού και της γιαγιάς. Ήταν ακόμη μερικά από τα δέκα κορόϊδα που γεννιούνται στην ελλάδα όταν πεθαίνει το ένα που είδαν πολλά κεράσια και δεν πήραν μικρό καλάθι, ενώ στο τέλος τους έφαγαν οι κότες γιατί έμπλεξαν με τα πίτουρα. Σήμερα μετά την θλιβερή μας εμπειρία που έγινε παγκόσμιο replay, λαλούν πολλοί κοκόροι και φοβάμαι ότι θα αργήσει να ξημερώσει. Μπήκε κανένας φυλακή? Γιατί δεν τους γλιστράμε ένα τσιγαριλίκι στη τσέπη του σακακιού να φάνε δύο χρόνια μπαμπάμ?

Το ελληνικό κράτος πήρε την αντιστάθμιση κινδύνου (hedging) και την έκανε total greek. Για αρχή, την πήρε από το πεδίο εφαρμογής της, δηλ τα οικονομικά των κεφαλαιαγορών, και την πέταξε στην πολιτική σκηνή. Η ελλάδα άξαφνα γέμισε προβλεπτικότητα, που ούτως ή άλλως είχε σε καφενειακή μορφή με κουβέντες μουστακαλίδικες και προφητείες κομπολογιακές, αλλά τώρα πήγε σε ένα επίπεδο με συντελεστές πάμεστοίχημα ένα κόμμα οχτώ και δύο κόμμα τέσσερα, και πολύ περισσότερο μετά την οικονομολάγνα εποχή μας, προθεσμιακά συμβόλαια και δικαιώματα προαίρεσης.

Ετσι λοιπόν όπως υπάρχει μία οικονομική προσδοκία εν αναμονή ενός γεγονότος, όπως μία μεγάλη σοδειά ας πούμε, ή μία εξαιρετική διακύμανση ενός εμπορεύσιμου τίτλου (μετοχή), τότε στην αγορά παραγώγων δημιουργούνται ευκαιρίες στην βάση της πρόβλεψης της μελλοντικής αυτής τάσης που θα δώσει κέρδη στον μεγάλο προφήτη. Το κράτος αντίστοιχα, μεταφράζει την οικονομική προσδοκία με ορους κρατικότητας και την κάνει προσδοκία κοινωνικοπολιτική, ένα φαινόμενο που θα αναπτυχθεί, κερδοφόρο ή καταστρεπτικό για τη θέση του. Η θέση του αυτή θεωρείται δεδομένη και οι συντεταγμένες της περιγράφονται μονίμως κάπου ανάμεσα στο φάσμα των δύο εναλασσόμενων κομμάτων εξουσίας με όμοια βασικά αντανακλαστικά στην κρατική καταστολή για την επιβολή της «κοινωνικής ειρήνης».

Όταν λοιπόν προσδοκά κοινωνική έγερση, κοινωνική αντίδραση, μαζικές διαδηλώσεις, όταν in other words πιστεύει ότι μπορεί να αρχίσει να χάνει τη γη κάτω απ’τα πόδια του τότε φροντίζει να έχει στο χαρτοφυλάκιο του μερικά παράγωγα Επανάστασης (Revolution Futures). Ανάλογα προϊόντα υπάρχουν για τους αγρότες, όπως παράγωγα βροχοπτώσεων, όπου σε περίπτωση ακραίων καιρικών συνθηκών, έχουν κλείσει προθεσμιακά συμβόλαια πώλησης προϊόντων που αυτοί επιθυμούν να μοσχοπουλήσουν παρά την πτώση προστατεύοντας τους εαυτούς τους, ενώ οι διάφοροι αγοραστές περιμένουν να πάρουν κοψοχρονιά γιατί έχουν διαφορετική πρόβλεψη από αυτήν του πωλητή.

Το ελληνικό κράτος φροντίζει να διατηρεί «δικαιώματα προαίρεσης» να κατεβάσει τους μπάτσους στο δρόμο, να σπάσει τους διαδηλωτές στο ξύλο, να σπιλώσει τίμιους αγώνες με τρομοκρατική λάσπη και όλα αυτά εν όψει της πρόβλεψης ότι τα πραγματα θα πάνε άσχημα, ότι δεν θα πουλήσει το προϊόν του. Ένα προίόν που εν προκειμένω δεν είναι οι ελιές του Θαλή αλλά η επαναβεβαίωση της κρατικής ταυτότητας σε μία εποχή όπου λόγω εσωτερικών ή και διεθνών συγκυριών αυτή αποδομείται.

Η ίδια η συγκροτησιακή ιδιοσυστασία του ελληνικού κράτους από τον πρωτεϊκό συνταγματικό της πυρήνα μέχρι και το νομικοπολιτικό-θεσμικοοικονομικό εποικοδόμημα της, εγγεγραμμένα και τα δύο εξίσου σε έναν αστικό γεννετικό κώδικα, συναρτούν καίρια την ιστορική τους αναπαραγωγή από την παρεχόμενη προς αυτά υποστήριξη εκ μέρους του αυταρχικού ιδιοπροσωπείου των μηχανισμών καταστολής.

Η ηθικοπολιτική νομιμοποίηση της αυταρχικότητάς με την οποία βάλουν εναντίον της λαϊκής αντίδρασης (αυταρχικότητα που είναι τόσο πιο βίαιη, όσο περισσότερο αυθόρμητη, λιγότερο «οργανωμένη», πραγματικά λαϊκή και γνήσια διεκδικητική είναι η αντίδραση), είναι μία νομιμοποίηση που είναι επιτακτικό, αφού εκχωρηθεί αποτυπωνόμενη στην πρωτεϊκή αστική θέσμιση να επαναδιατυπώνεται τόσο σε καιρό ειρήνης όσο και σε καιρό κοινωνικών αναταραχών γιατί πάνω σε αυτήν εδράζεται η απρόσκοπτη λειτουργία των περίφημων κρατικών λειτουργίών, των τριών συνταγματικών εξουσιών, της εκτελεστικής, βουλευτικής, και δικαστικής.

Χωρίς νομιμοποίηση των μηχανισμών καταστολής, ένας αρεοπαγείτης φερ’ειπείν δεν μπορεί ποτέ να αισθάνεται απόλυτα ασφαλής ότι ένας αντεξουσιαστης δεν θα τον ξηλώσει από την έδρα του, ή ένας βουλευτής που υπέγραψε κατάπτυστο νομοσχέδιο ότι δεν θα του βάλουν γκαζάκια στο αμάξι, ή οτι ο υπουργός οικονομίας δεν θα φάει πρόβειο-αγελαδινό στη μούρη κατα τη διάρκεια μίας από τις ομιλίες του.

Επίσης χωρίς μηχανισμούς καταστολής, ο συνταξιούχος θα μπουκάρει στο σπίτι του υπουργού να πάρει φάρμακα από το ντουλαπάκι του μπάνιου του και μετά να πάει και μια βόλτα απ’ τη κουζίνα του να ανοίξει το ψυγείο μπας και βρει κάτι που να μην είναι λαδερό, μια καπνιστή μπριζόλα ας πούμε, λίγο κίτρινο γαλλικό τυρί κι ένα καλό κρασάκι.

Χωρίς τους ίδιους μηχανισμούς καταστολής, σε όλη την αθήνα μπουλούκια ολόκληρα από «ξεβράκωτους παρίες» θα έπεφταν με λύσσα πάνω σε αυτοκίνητα με βουλευτικές/διπλωματικές πινακίδες, θα έκαναν πλιάτσικο σε βιτρίνες πολυκαταστημάτων, και θα έκαιγαν μνημεία ενός πολιτισμού που φωτίζει τα λευκά μάρμαρα της Ακρόπολης περισσότερο απ’ότι φωτιζει τα μυαλά των νεαρών παιδιών που ζουν στη σκιά της.

Το μόνο πρόβλημα με τα Παράγωγα Επανάστασης (Revolution Futures) είναι ότι για να προσφέρουν αυτήν την τόσο «άνετη» εναλακτική στο Κράτος, δεν είναι επειδή στη δομή τους κρύβουν έναν «απλό» μαθηματικοποιημένο σταθμισμένο κίνδυνο, αλλά ένα γνήσιο γεγονός που στην πολιτική δεν μπορεί να είναι παρά αμιγώς κοινωνικό και οχι οικονομικό. Ένα γεγονος που η τέλεση του, ως συμβάν, ως τυχαιότητα ή ως οργανωμένη πράξη προσομοιάζει με την τελική πράξη του προθεσμιακού συμβολαίου, την λεγόμενη ημερομηνία άσκησης, και σε μία τιμή που λέγεται τιμή άσκησης. Ως ημερομηνία άσκησης ορίζεται το πολιτικό πογκρόμ της παρασκευής και ως τιμή άσκησης η ζωή του Διαμαντή που νοσηλεύεται στο νοσοκομείο μετά το χτύπημα με καλάζνικοφ στα Εξάρχεια.

Τα Παράγωγα Κοινωνικής Αντίδρασης δεν υπάρχουν, αλλά αν υπήρχαν, κάθε εχέφρον κράτος θα επένδυε σε αυτά. Ειδικά το ελληνικό κράτος. Το πρόβλημα είναι ότι στον πυρήνα τους κρύβουν ένα προϋπάρχον και μαθηματικοποιημένο ρίσκο. Για να κερδίσει το κράτος θα πρέπει η πρόβλεψη να επαληθευτεί. Το ρίσκο-κίνδυνος και ταυτόχρονα η πρόβλεψη-επιδίωξη είναι οι δολοφονίες ανθρώπων πάνω στις οποίες οικοδομείται η νέα κρατικότητα της δεύτερης εποχής της μεταπολίτευσης.

Χάρις στα Revolution Futures το κράτος είχε κάνει αντιστάθμιση κινδύνου για το απρόβλεπτο της δολοφονίας Γρηγορόπουλου και δείχνει στιγμιαία να κερδίζει τις εντυπώσεις στην αγορά εσωτερικής κατανάλωσης: το αποδεικνύουν άλλωστε τα λόγια κορυφαίου κυβερνητικού υπουργού του οποίου η παραίτηση «δεν έγινε δεκτή», και ο οποίος τελευταία δεν παραλείπει να περιφέρεται –όχι ως ξεβράκωτος αλλά σίγουρα ως παρίας της πολιτικής- έξω απ΄το δωμάτιο του νεαρού αστυνομικού, εξομολογούμενος ανερυθρίαστα ότι, «με το αίμα του Διαμαντή ήρθε η ανατροπή που όλοι περιμέναμε».